To co dziś coraz częściej decyduje o realizacji wyznaczonych celów, to nie trud włożony w wykonanie zadań, ale odporność psychiczna. Istnieje wiele badań dotyczących związku między zdrowiem mentalnym a funkcjonowaniem firmy i wszystkie wskazują, że poziom odporności psychicznej pracowników ma wpływ na jakość i efektywność ich pracy.
Zachowania i postawy kształtują się w wyniku doświadczeń, cech i wyznawanych wartości. W pracy pożądane są te pozytywne, np. motywacja i współpraca, czyli zorientowane na cel i dobre relacje. Natomiast wewnątrz non stop towarzyszą nam emocje i każda jest dobra, bo informuje o innej potrzebie. Nasz system nerwowy nie jest odporny na okazywanie zadowolenia, w momencie kiedy odczuwana jest złość. Trzymanie pozorów działa, ale do czasu i w konsekwencji czujemy, że „dłużej tak nie dam rady”. Nie wynika to z tego, że nagle u pracowników pojawia się zła wola lub zaczyna brakować kompetencji, tylko osoby odczuwające stres mają trudności w wykonywaniu swoich obowiązków. To wymaga budowania w zespołach umiejętności identyfikowania potrzeb i wdrażania rozwiązań, by ludzie mogli podejmować odważne decyzje, rozwijać się i tworzyć.
Osiąganie efektywności i zysku poprzez realizację celów, to główne założenia funkcjonowania przedsiębiorstw. Pracownicy mają swoje zadania, a to jak wykonują obowiązki, zależy od wielu czynników, m.in.: kompetencji, stanowiska, ustalonego zakresu działań, ale także kultury organizacji, technologii, rynków, na których firma działa. Tempo, w jakim obecnie zachodzą zmiany spowodowało, że żyjemy w tzw. świecie VUCA, czyli czasach zmienności, niepewności, złożoności i niejednoznaczności. Prawie 50% pracowników deklaruje odczuwanie z tego powodu stresu związanego z pracą. Dynamika otaczającego nas świata, cyfryzacja praktycznie każdej sfery życia, nadmiar informacji i wielozadaniowość uruchamiają mechanizmy psychofizyczne, które sygnalizują, kiedy przestajemy sobie z tym radzić.
Jedną z konsekwencji takiego stanu rzeczy jest coraz częściej występująca depresja, uznana obecnie za czwartą najpoważniejszą chorobę na świecie. Eksperci przewidują, że do 2030 roku stanie się najczęściej diagnozowaną jednostką chorobową. W 2022 roku w Polsce chorowało na nią aż 4 miliony osób. W 2021 roku z jej powodu odnotowano 7,4 miliona dni absencji pracowniczych. Szacuje się, że straty dla gospodarki mogą sięgać ok. 2 miliardów złotych rocznie.
- Badania z 2020r. przeprowadzone przez GUS wskazują, że ponad połowa Polaków (56,2%) odczuła w ciągu ostatnich 12 miesięcy stres związany z pracą, a 14,5% badanych doświadczało depresji.
- W badaniach przeprowadzonych przez Instytut Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS w 2020 roku wynika, że aż 85% Polaków odczuwa stres, a 48% z nich uważa, że poziom stresu w ciągu ostatnich 12 miesięcy wzrósł.
Rezyliencja i jak ją rozwijać?
Z pomocą przychodzi rezyliencja, czyli proces dostosowywania się do zmieniających się warunków i adaptacja do otoczenia. Jest to także zdolność do odzyskiwania utraconych lub osłabionych sił.
W środowisku pracy oznacza radzenie sobie z problemami, presją i trudnościami. Ponieważ jest to umiejętność, to można ją rozwijać poprzez szkolenia i zapewnienie specjalistycznego wsparcia.
Organizacja może wprowadzić w tym celu politykę zdrowia mentalnego, która reguluje m.in.: jak ma przebiegać wczesne monitorowanie, ocena i umożliwienie skorzystania z profesjonalnej pomocy i wsparcia oraz nabycie niezbędnych kwalifikacji wśród wyznaczonych do tego tematu pracowników. Wdrażane są też programy edukacyjne stwarzające dostęp do wiedzy z zakresu poszukiwania rozwiązań i utrzymywania dobrego samopoczucia. Firmy, które inwestują w budowanie rezyliencji odnotowują niższą rotację i absencję, a wyższą efektywność.
Filary silnej psychiki
„Dlaczego pomimo tych samych umiejętności, wiedzy i doświadczenia niektórzy z nas lepiej radzą sobie ze stresem, presją, wyzwaniami?” To jedno z pytań, jakie stawiają Doug Strycharczyk i Peter Clough, autorzy książki pt. „Odporność psychiczna. Strategie i narzędzia rozwoju”. Przedstawiają model filarów silnej psychiki 4C (kontrola, zaangażowanie, wyzwanie, pewność siebie), w oparciu o który można zbadać poziom rezyliencji w firmie:
1. Control – czyli warunki, kiedy ludzie czują, że mają wpływ na własne życie. Nawet, jeśli nie wszystko zależy od nich, to i tak w dużym stopniu decydują o wykonywaniu swojej pracy. W trudnych sytuacjach zachowują spokój. Kontrolują swoje reakcje i emocje. Potrafią nimi zarządzać.
2. Commitment – wytrwałość w osiąganiu celu. Osoba, która cechuje się wysokim zaangażowaniem, potrafi wyznaczyć priorytety i konsekwentnie je realizować, nawet jeśli będą one trudne.
3. Challenge – postrzeganie wyzwań jako szansy rozwoju, a przeszkód jako chwilowych trudności. Dlatego warto doceniać nawet najmniejsze sukcesy i osiągnięcia.
4. Confidence – wiara we własne kompetencje wzmacnia wsparcie i zaufanie w zespole. Od tego jak bardzo ludzie wierzą, że są w stanie sprostać wyzwaniom zależy stopień podejmowanych przez nich ryzyk i nowych wyzwań.
W badaniach pracownicy wskazują też dobrą komunikację, work-life balance oraz inkluzywną kulturę organizacyjną, jako czynniki wspierające wellbeing. Podlegają one nieustającym zmianom, dlatego należy uwzględnić, że dbanie o zdrowie mentalne w miejscu pracy jest działaniem ciągłym, długotrwałym procesem angażującym pracodawcę i pracowników. Dlatego pracodawcy powinni inwestować w dostęp do wiedzy, wsparcia mentalnego i szkoleń. Zwraca się to w postaci zarówno wyników biznesowych, jak i satysfakcji i zadowolenia z pracy.
Autorką artykułu jest Monika Baczyńska – psycholog, ekspertka w obszarze Mental Health, mentorka komunikacji biznesowej
