Każdy z nas spędza sporą część życia w pracy, gdzie oprócz obowiązków zawodowych budujemy relacje z innymi ludźmi. To właśnie w pracy często zauważamy, że ktoś z naszego otoczenia doświadcza trudności. Co wtedy zrobić? Jak wspierać kolegę lub koleżankę w kryzysie? Jak pomóc, nie będąc specjalistą?
Warto kierować się zasadami tzw. pierwszej pomocy psychologicznej (PPP). Czym ona jest?
Pierwsza pomoc psychologiczna to nie terapia ani specjalistyczne wsparcie psychologa, ale zestaw podstawowych działań, które wobec osoby w kryzysie może podjąć każdy i każda z nas.
Można ją porównać do pierwszej pomocy medycznej – zanim osoba dotrze do specjalisty, otrzymuje wsparcie, które stabilizuje jej stan i przynosi doraźną ulgę w cierpieniu, z tym, że w tym przypadku chodzi o stan psychiczny i ulgę w cierpieniu psychicznym. To głównie pomoc emocjonalna, która pomaga w regulacji trudnych emocji i pozwala osobie w kryzysie poczuć się zauważoną, wysłuchaną i wspieraną.
Poniżej znajdziesz kilka wskazówek, jak wspierać kolegę/koleżankę w kryzysie.
Bądź uważny/uważna
Pierwsza pomoc psychologiczna w pracy zaczyna się od bycia uważnym na współpracowników. Nie zawsze ktoś wprost powie, że ma problemy. Często jednak można dostrzec symptomy, mogące świadczyć o kryzysie psychicznym.
Na co warto zwrócić uwagę?
- Nagłe zmiany w zachowaniu i wszelkie zachowania nietypowe dla osoby.
- Unikanie kontaktu i rozmów z innymi, izolowanie się od innych.
- Pogorszenie samopoczucia, przygnębienie, drażliwość, zmienność nastroju.
- Obniżona efektywność i/lub jakość pracy (np. błędy, obniżone tempo pracy).
- Zaniedbywanie obowiązków zawodowych i pozazawodowych.
- Wycofanie się z aktywności pozazawodowych (np. rezygnacja z hobby).
- Fizyczne objawy przewlekłego stresu (np. zmęczenie, bóle głowy, problemy ze snem, częstsze infekcje wynikające z obniżonej odporności).
- Zaniedbywanie wyglądu i higieny osobistej.
- Oznaki nadużywania substancji psychoaktywnych (np. alkoholu, narkotyków).
Jeśli zaobserwujesz takie lub inne niepokojące Cię objawy, nie bądź obojętny/obojętna – zareaguj.
Zainicjuj rozmowę
Zaproponuj spokojną rozmowę w cztery oczy, w neutralnym miejscu, na przykład podczas przerwy na kawę czy lunchu. Ważne, aby nie wywierać presji. Możesz zacząć od prostego pytania typu: „Hej, zauważyłem/zauważyłam, że ostatnio jesteś bardziej przygnębiony/przygnębiona i martwię się o Ciebie. Może chciałbyś/chciałabyś o tym pogadać?”, „Wydaje mi się, że przechodzisz przez trudny czas i chciałbym/chciałabym Cię wesprzeć – porozmawiamy o tym?”.
Słuchaj i próbuj zrozumieć
Jeśli kolega/koleżanka zdecydują się otworzyć i porozmawiać, kluczowe jest aktywne słuchanie. Co to oznacza?
- Skup się w pełni na rozmowie – odłóż telefon i usuń inne rozpraszacze, a następnie uważnie słuchaj, nie przerywając wypowiedzi rozmówcy.
- Nie oceniaj ani nie krytykuj tego, co usłyszysz – uznaj i uszanuj perspektywę osoby, jej punkt widzenia i uczucia, które przeżywa.
- Używaj wyrażeń, które pokazują zrozumienie i współczucie, na przykład: „Tak mi przykro, że Cię to spotkało”, „To musiało być dla Ciebie trudne”, „Wyobrażam sobie, jakie to może być dla Ciebie przytłaczające”.
Pamiętaj, że czasem ludzie nie potrzebują rozwiązań – wystarczy, że czują się wysłuchani i zrozumiani. Twoje wspierające towarzystwo ma ogromne znaczenie i stanowi fundament pierwszej pomocy psychologicznej.
Unikaj dawania rad
To naturalne, że gdy ktoś cierpi, chcemy pomóc i znaleźć rozwiązanie problemu, ale nie zawsze to jest najlepsze podejście. Lepiej jest zapytać osobę o jej potrzeby w tej konkretnej sytuacji: „Co by Ci teraz najbardziej pomogło?”, „Jak mogę Ci pomóc?” . To daje jej przestrzeń, by sama mogła zastanowić się, czego potrzebuje, a uzyskane informacje umożliwią udzielenie pomocy „szytej na miarę”.
Zaproponuj wsparcie specjalistyczne
Chociaż chęć pomocy jest ważna, pamiętaj, że nie jesteś profesjonalistą. Wsparcie, jakie możesz zaoferować, ma swoje ograniczenia. Jeśli sytuacja jest trudna i widzisz, że kolega/koleżanka nie może sobie z nią poradzić, spróbuj zachęcić go/ją do skorzystania z pomocy specjalisty, na przykład psychologa, psychoterapeuty czy lekarza psychiatry. Warto zrobić to delikatnie i z wyczuciem – możesz powiedzieć: „W naszej firmie są dostępne konsultacje psychologiczne, może warto skorzystać?”, „W tak trudnej sytuacji dobrze jest porozmawiać z kimś, kto zna się na kryzysach i cierpieniu psychicznym, może warto spróbować umówić się na konsultację ze specjalistą zdrowia psychicznego?”.
Ważne jest, by nie naciskać, ale pokazywać, że korzystanie z profesjonalnej pomocy psychologicznej to naturalny i zrozumiały krok w sytuacji kryzysowej.
Pozostań w kontakcie
W rozmowie ze współpracownikami w kryzysie podkreślaj, że nie są ze swoim problemem sami. Po rozmowie podtrzymuj kontakt z kolegą/koleżanką, by mógł/mogła poczuć, że może na Ciebie liczyć.
Na co dzień
Każdego dnia możesz budować bezpieczeństwo psychologiczne i kulturę troski w Twoim miejscu pracy. Okazuj swoim współpracownikom życzliwe zainteresowanie i empatię, otwarcie poruszaj temat zdrowia psychicznego. Po prostu bądźcie bliżej siebie!
