„Potrzebujemy liderów, którzy nie tylko troszczą się o to, dokąd zmierzają, ale również są oddani wspólnej drodze wszystkich.”
Otto Scharmer “Teoria U dla świadomych liderów. Jak wzmocnić potencjał organizacji i kształtować jej przyszłość”
W dynamicznie zmieniającym się świecie, w rzeczywistości BANI i VUCA, oraz w kontekście nieustannej optymalizacji procesów, potrzebujemy świadomych liderek i liderów, którzy rozumieją człowieka ponad sam biznes. Przywództwo odgrywa kluczową rolę w osiąganiu celów w organizacjach. Ludzkie przywództwo, oparte na empatii, autentyczności i umiejętności budowania relacji, staje się niezbędne w zarządzaniu zespołami i organizacjami. W niniejszym artykule przedstawię, co rozumiem pod terminem “ludzkie przywództwo”, jakie są jego zalety oraz kluczowe umiejętności potrzebne liderkom i liderom, by byli bardziej ludzcy, a dzięki temu mieli poczucie sprawczości.
Czym jest ludzkie przywództwo?
Ludzkie przywództwo to podejście, które zwraca uwagę na relacje międzyludzkie i zrozumienie potrzeb zespołu oraz jego indywidualnych członków z jednoczesnym zrozumieniem biznesu.
W przeciwieństwie do modeli, które często skupiają się głównie na wynikach i produktach, ludzkie przywództwo to właśnie w ludziach widzi największą wartość organizacji.
Liderki i liderzy praktykujący to podejście są otwarci na emocje, potrzeby oraz aspiracje swoich współpracowników, co znacząco wpływa na efektywność pracy oraz zaangażowanie zespołu.
Warto dodać, że osoby przewodzące w ludzki sposób swoim zespołom, w sobie także widzą człowieka. Są otwarci na swoje uczucia i potrzeby, potrafią jasno formułować prośby, feedback i dbać o swoje granice, nadal okazując szacunek innym.
Zalety ludzkiego przywództwa
Od wielu lat prowadzone są badania na temat wpływu bardziej ludzkiego, czytaj empatycznego, przywództwa na efektywność współpracy w zespołach, w tym zespołach różnorodnych. Jednym z najciekawszych według mnie są badania przeprowadzone przez Center for Creative Leadership na temat empatii w miejscu pracy oraz grupę Catalyst na temat wpływu empatii osób zajmujących stanowiska managerskie na innowacyjność i zaangażowanie pracowników. O samej empatii napiszę więcej w dalszej części tego artykułu. Teraz chciałabym wymienić kilka zalet ludzkiego przywództwa które, poza tym, że poparte są licznymi badaniami, obserwuję w zespołach, które wspieram:
- Zwiększenie zaangażowania – pracownicy, którzy czują się doceniani i zrozumiani, wykazują większe zaangażowanie i poczucie przynależności do zespołu i organizacji.
- Lepsza komunikacja – ludzkie przywództwo sprzyja otwartej i szczerej komunikacji, co buduje zaufanie i poczucie bezpieczeństwa psychologicznego.
- Rozwój talentów – liderki i liderzy inwestujący w budowanie relacji, tworzą środowisko sprzyjające poszerzaniu wiedzy i umiejętności w zespole.
- Innowacyjność – zespoły, które czują się swobodnie dzieląc się pomysłami, są bardziej kreatywne i skłonne do podejmowania ryzyka.
- Wyższa efektywność – dzięki zrozumieniu, zaufaniu i wsparciu, pracownicy lepiej ze sobą współpracują i osiągają wyższą jakość pracy.
Co składa się na ludzkie przywództwo?
Kluczowe elementy ludzkiego przywództwa mogę wyrazić w trzech słowach. Są nimi: ciekawość, empatia i odwaga.
CIEKAWOŚĆ rozumiem na kilku poziomach:
- Ciekawość siebie – to samoświadomość, zrozumienie własnych reakcji oraz zachowań, myśli, emocji i wartości. Łączy się to z poczuciem własnej wartości i życzliwością wobec siebie, szczególnie w chwilach błędów czy nieporozumień. Reed Hastings, współzałożyciel Netflixa, powiedział: „Dzięki skupieniu się na głębi, a nie na powierzchni, ujawniłem najlepszą część siebie, zamiast naśladować innych.” Ciekawość to również postawa „nie wiem”, która skłania do weryfikacji wiedzy i poszukiwania możliwości usprawnienia siebie, dzięki otwartości na feedback.
- Ciekawość innych – to czerpanie z różnorodności w zespole oraz zrozumienie różnych perspektyw. To także otwartość na zmiany zdania w wyniku nowych informacji oraz ciekawość błędów, traktowanych jako zasoby. Gdy ktoś popełnia błąd, zamiast szukać winnych, warto zadać pytania, które pozwolą dotrzeć do przyczyn i konstruktywnie szukać rozwiązań.
- Ciekawość w kontekście ogólnym – to eksperymentowanie, podejmowanie ryzyka i stała retrospekcja, aby sprawdzić, czy cele są aktualne i osiągalne. Ciekawość innowacyjnych rozwiązań i elastyczność w działaniu są kluczowe.
Kolejnym elementem ludzkiego przywództwa jest EMPATIA.
W podejściu, którym dzielę się podczas warsztatów, zwanym NVC (Nonviolent Communication), empatia to uważne towarzyszenie drugiej osobie w odkrywaniu jej uczuć i potrzeb.
Intencją tego podejścia jest lepsze zrozumienie drugiej osoby, co pozwala uniknąć błędnych interpretacji jej słów. Przykładowo, kiedy ktoś w zespole mówi: „Z tymi ludźmi nie da się pracować!”, zamiast go krytykować, warto zapytać o jego obawy i potrzeby.
Empatia oznacza chęć zrozumienia i dzielenia się swoimi perspektywami, co wspiera zaufanie i bezpieczeństwo psychologiczne. Wspominałam już wcześniej, że w ludzkim przywództwie, liderki i liderzy są empatyczni również wobec siebie. Chodzi tu o budowanie relacji partnerskich, w których zachowana jest równowaga. Niekiedy słyszę od osób liderskich, które wspieram, że tak bardzo zależy im na tym by ich styl przywództwa był stylem “służebnym” (ang. servant ledgaership), że czasami zapominają o sobie. Widzę w tym ryzyko przeciążenia oraz wypalenia zawodowego. Na warsztatach zapraszam do budowania paradygmatu win-win, w którym potrzeby zarówno liderek i liderów, jak i zespołu oraz organizacji są wzięte pod uwagę.
Trzecim elementem jest ODWAGA.
Czym jest odwaga? Posłużę się cytatem Brene Brown, autorki wielu książek, między innymi “Odwaga w przywództwie”. Napisała: “Droga do odwagi wiedzie przez zmaganie się z wrażliwością.” a “przywódcą jest każdy, kto podejmuje się szukać potencjału w innych ludziach i w procesach – i kto ma odwagę ten potencjał rozwijać”.
Odwaga dla mnie to widzenie i adresowanie zarówno tego, co dzieje się w każdym z nas wewnętrznie oraz tego, co dzieje się w zespole i organizacji. To otwarta komunikacja, transparentne nawigowanie konfliktami oraz zmianami. To odwaga do szczerego poruszania trudnych tematów oraz wyrażania uznania dla innych na co dzień. Dzięki niej środowisko pracy staje się przyjazne rozwojowi zarówno jednostkowemu, jak i zespołowemu oraz organizacyjnemu.
Od czego zacząć?
Wybiorę jedną praktykę dla każdego z wcześniej opisanych elementów:
- CIEKAWOŚĆ: Zacznijcie od przyjrzenia się, jak reagujecie na czyjąś odmowę, czy macie w sobie zaciekawienie, czy bardziej oceny i etykiety na temat innych. Spróbujcie wprowadzić nawyk zadawania pytań, np. mówiąc “Możesz powiedzieć coś więcej?” lub “Chcę lepiej zrozumieć Twoją perspektywę. Czy możesz opowiedzieć, jak Ty to widzisz?”
- EMPATIA: Praktykujcie empatię wobec siebie przede wszystkim. Poświęćcie codziennie 5 minut na refleksję, aby zrozumieć swoje emocje i potrzeby. Zwróćcie uwagę na to, co czujecie, jakie są wasze potrzeby i czy są zaspokojone. Może nie wygląda to tak na pierwszy rzut oka, ale zwiększy to też Waszą zdolność do towarzyszenia innym.
- ODWAGA: Możecie zacząć od małych kroków, na przykład opowiadając o swoich błędach, rozterkach, odczuciach w zespole. Dodajecie wtedy odwagi innym do tego, by dzielili się swoimi wyzwaniami. Praktykujcie opisywanie rzeczywistości bez obwiniania. Spróbujcie zamienić słowo “ale” na „jednocześnie” co przeniesie uwagę z winy na rozwiązania.
Zakończenie
Ludzkie przywództwo to klucz do budowania silnych i efektywnych zespołów w dzisiejszym złożonym świecie. Koncentrując się na ludziach, ich potrzebach i aspiracjach, liderki i liderzy mogą nie tylko zrealizować cele organizacyjne, ale także stworzyć środowisko, w którym pracownicy czują się zmotywowani i zaangażowani. To ważne, ludzkie przywództwo zakłada widzenie w sobie człowieka. Taki sposób przewodzenia innym nie tylko zbliża ludzi do siebie, pozwala na zbudowanie zawodowej więzi opartej na zaufaniu, jest po prostu autentyczne i nie da się go zastąpić sztuczną inteligencją.
