Może nam się wydawać, że temat zaburzeń psychicznych nas nie dotyczy. Jednak faktem jest, że zaburzenia psychiczne to jedne z najczęstszych problemów zdrowotnych. Według badania EZOP (to kompleksowe badanie stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa i jego uwarunkowań) niemal co czwarty Polak doświadczy w ciągu swojego życia przynajmniej jednego z zaburzeń psychicznych. Skoro więc ten temat może dotyczyć nas lub bliskich nam osób, warto mieć podstawową wiedzę na temat zaburzeń psychicznych.
Najprościej rzecz ujmując, co też podkreślają wszystkie definicje ujęte w obowiązujących w Polsce klasyfikacjach medycznych, zaburzenie psychiczne oznacza obecność zakłóceń w funkcjonowaniu jednostki, zaburzenia myśli (albo innych funkcji umysłowych), uczuć, zachowań lub relacji społecznych z innymi.
Występujące podczas zaburzeń psychicznych objawy sprawiają osobie cierpienie (osoba doświadcza bólu psychicznego) i zakłócają jej codzienne funkcjonowanie i pełnienie ról społecznych, w życiu zawodowym i osobistym.
Co nam grozi?
Tak jak istnieje wiele chorób somatycznych, tak i lista potencjalnych trudności ze zdrowiem psychicznym jest długa. Wśród najbardziej powszechnych wymienić należy:
- zaburzenia nastroju, min. zaburzenie depresyjne, choroba afektywna dwubiegunowa,
- zaburzenia lękowe (dawniej określane jako nerwice) m.in. zespół lęku uogólnionego, fobie, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne,
- uzależnienia od substancji i behawioralne, np. pracoholizm, uzależnienie od Internetu, seksu, hazard,
- zaburzenia odżywiania,
- zaburzenia adaptacyjne związane ze stresem,
- syndrom wypalenia zawodowego.
Co powinno mnie zaniepokoić?
Rozpoznanie zaburzeń psychicznych nie jest to proste, ze względu na różnorodność objawów Można wskazać jednak symptomy, które powinny być dla nas sygnałami ostrzegawczymi.
Powinna nas również zaniepokoić każda niewyjaśniona zmiana w funkcjonowaniu osoby, w zakresie funkcji poznawczych, emocji, zachowania i relacji społecznych.
Przykładowe sygnały ostrzegawcze:
- utrzymujący się obniżony nastrój, niezależny od okoliczności,
- doświadczanie niepokoju bez określonej przyczyn,
- pustka emocjonalna,
- nieuzasadniona drażliwość,
- problemy z koncentracją uwagi, pamięcią, uczeniem się,
- problemy ze snem,
- ciągłe zmęczenie i brak energii,
- utrata zainteresowań i wycofanie się z aktywności,
- izolowanie się od innych ludzi,
- wszelkie objawy somatyczne (z ciała), nie mające uzasadnienia w diagnozie,
- choroby somatycznej.
Kiedy stres staje się zagrożeniem…
Krótkotrwale doświadczany stres może nam sprzyjać i mobilizować nas do działania, ale jeśli stres jest przewlekły może nam zaszkodzić. Długotrwałe doświadczanie stresu jest czynnikiem ryzyka wystąpienia trudności ze zdrowiem psychicznym, min. kryzysu wypalenia zawodowego, zaburzenia depresyjnego.
Według badania „People at Work 2022: A Global Workforce” co piąty Polak doświadcza stresu w pracy. Większość stresorów w miejscu pracy to tzw. stresory psychospołeczne i działające przez dłuższy czas, dlatego warto zwrócić uwagę na ten aspekt naszego funkcjonowania zawodowego, jako czynnik ryzyka związany ze zdrowiem psychicznym.
Ważne jest, by na bieżąco radzić sobie z napięciem, jakie wywołał stres, na przykład przez aktywność fizyczną, ćwiczenia oddechowe czy techniki relaksacyjne.
Zawsze również można i warto sięgnąć po pomoc – wsparcie naturalne (rodzina, przyjaciele, współpracownicy) oraz wsparcie profesjonalne (psycholog, lekarz) są bardzo pomocne w procesie radzenia sobie z trudnościami ze zdrowiem psychicznym.
Artykuł opracowany we współpracy z Eweliną Supińską, ekspertką ds. wellbeingu i zdrowia psychicznego
